افراد ناتوان و معلول
افراد ناتوان و معلول نیز همانند سایر افراد جامعه نیاز به آموزش و مراقبت های پیشگیرانه در مقابله با ویروس کرونا را دارند . گسترش و همه گیری جهانی ویروس کرونا ایجاب میکند همه افراد جامعه درخصوص اقدامات پیشگیرانه حساس شوند و با پرهیز از پرهیز از هرگونه اضطراب بی جهت و بی مورد و با امیدواری، اقداماتی که برای کنترل و کاهش خطر انتقال این بیماری لازم است را انجام دهند.
به همین منظور عده ای از محققین و پزشکان گرد هم آمده و دستورالعملی به منظور حفظ ایمنی و مراقبت های بهداشتی برای افراد دارای ناتوانی جسمی و معلولیت های مختلف تهیه و تنظیم کرده اند که توسط وزارت بهداشت ، درمان و آموزش پزشکی انتشار یافته است تا با استفاده از این اطلاعات بتوان این گروه از جامعه را تا حد قابل توجهی در مقابل کرونا ایمن کرد.
ناتوان و معلول چه تعریفی دارد ؟
گروهی از افراد جامعه، افراد دارای ناتوانی و معلولیت هستند. مطابق با تعاریف سازمان جهانی بهداشت افراد دارای ناتوانی و معلولیت شامل کلیه افرادی هستند که به نوعی دارای نقائص جسمی و ذهنی، محدودیتهای عملکردی و عدم توان مشارکت در فعالیتهای فردی و اجتماعی می باشند. افراد دارای ناتوانی و معلولیت یکی از گروههای آسیبپذیر جامعه هستند که با خطرات و پیامدهای اضافی و همچنین اضطراب بیشتر در زمان شیوع بیماری کرونا روبرو هستند.
چرا افراد ناتوان و معلول در گروه افراد آسیب پذیر هستند
اینکه چرا افراد ناتوان و معلول و توجه به آنها دارای اهمیت است و چرا عنوان میشود که جزو گروه های آسیب پذیر در مقابل ویروس کرونا هستند ، دلایلی دارد که عبارتند از :
- این افراد به دلیل محدودیت حسی، حرکتی و یا شناختی امکان دسترسی به منابع اطلاعاتی، آموزشی و خدماتی/ مراقبتی را ندارند یا دسترسی‌شان محدود شده است. یک مثال ساده این که اکثر توصیه ها و اقدامات پیشگیرانه که از طریق نوشتاری و یا شنیداری منتقل میشود، برای کسانی که ناتوانی شنوایی و بینایی دارند قابل انتقال نمیباشد. همین امر ترس و اضطراب بیشتر را برای افراد ناتوان به همراه دارد. یا در برخی ناتوانی ها، مشکلات تنفسی باعث ایجاد سرفه های مداوم به دلایلی غیر از کرونا میشود. همین موضوع به اشتباه به برخورد نامناسب با فرد دارای ناتوانی منجر میشود و سطح اضطراب او را بیش از جامعه عادی بالا میبرد.
در صورت ایجاد محدودیتهای اجتماعی مانند قرنطینه یا محدودیت تردد، افرادی که دارای ناتوانیهای شدید هستند و به تنهایی نمیتوانند امور روزمره خود را انجام دهند و برای مراقبت، تردد، خرید و … نیاز به کمک سایرین دارد شرایط سختتر، پرهزینه تر و پرمخاطره تر دارند و در این شرایط سطح اضطراب آنها نیز به نسبت سایرین بیشتر میشود.
- دسترسی به خدمات و تجهیزات (حتی تجهیزات حفاظت فردی)، در حالیکه برای عموم جامعه دشوارتر شده، برای افراد دارای ناتوانی به مراتب سختتر و پیچیده تر است. نداشتن توانایی مالی، دسترسی کمتر به اطلاعات و محدودیتهای حرکتی این موضوع را البته تشدید میکند.
- دستورالعملها و اطلاعات ارائه شده عموما برای افراد عادی است و برای افراد دارای ناتوانی، پیوستی در نظر گرفته نشده است.
به نظر میرسد با توجه به گسترش بیماری در کشور و اولویتی که در برنامه های سلامت برای رفع نیازهای افراد ناتوان در نظرگرفته شده است، لازم است مراقبت از افراد دارای ناتوانی در بحران کرونا به صورت جدیتری پیگیری شود. دستورالعمل حاضر با هدف ارائه راهنماییهای لازم برای مراقبت از افراد دارای ناتوانی تهیه شده است.
آنچه که باید افراد دارای ناتوانی و معلولیت در شیوع بیماری کرونا باید بدانند
افراد دارای معلولیت و ناتوانی خصوصاً ناتوانی های پیچیده که دارای بیماریهای مزمن مانند دیابت، فشار خون و .. هستند، بیش از دیگران در معرض ابتلا به این ویروس میباشند. به همین دلیل میبایست این افراد موارد زیر را به طور جدی تر رعایت نمایند:
- به محض تایید وجود این ویروس در اجتماع/ محل زندگی شما تایید شد حتی المقدور در خانه بمانید و بیش از سایر افراد توصیه های ایمنی را رعایت کنید.
- اطمینان حاصل کنید که حداقل برای مدت یک تا ۲ هفته داروها و وسایل مورد نیازتان خصوصا وسایل بهداشتی در خانه تهیه شده و موجود میباشد.
- سعی کنید در خصوص منابع اطلاعاتی و منابع درمانی موردنیاز برای مثال دسترسی به مراکز ارائه دهنده خدمات از جمله داروخانه های آنلاین، درمانگاههای ارائه دهنده خدمات، بیمارستان و … اطلاعات خود را تکمیل نمایید.
- در صورت نیاز به مراقب و یا سایر خدمات از جمله خرید و حمل و نقل پیشاپیش برنامه ریزی نمایید و با افراد موردنظر از قبل هماهنگی های لازم را انجام دهید. گاهی لازم است برنامه های خود را با سایرین از جمله مراقبین رسمی و غیررسمی خود هماهنگ نمایید و برای مراقبین جایگزین نیز در صورت نیاز برنامه ریزی کنید.
- با علائم ابتلا به ویروس کرونا آشنا باشید و به توصیه هایی که به سایرین درمورد نحوه مراجعه به پزشک و سیستمهای بهداشتی درمانی میشود توجه لازم را داشته باشید. برای مثال در صورت بروز سرفه های خشک همراه با تنگی نفس و یا تب حتماً با پزشک آن را در میان بگذارید.
 |
حتما بخوانید : ارائه خدمات پزشکی در محل مثل فیزیوتراپی |
نحوه کاهش خطر ابتلا به بیماری کرونا در افراد ناتوان و معلول
برای کاهش و به حداقل رساندن ابتلای بیماری افراد ناتوان و معلول به کرونا ویروس لازم است نکات و دستورالعمل های زیر را رعایت کنید :
- دست ها را حداقل روزی بیست مرتبه (به‌ویژه قبل از غذا خوردن) به مدت حداقل ۲۰ ثانیه با آب گرم و صابون بشویید. اگر صابون و آب در دسترس نیست، از ضد عفونی کننده یا الکل طبی هفتاد درصد استفاده کنید.
- چشمها، بینی و دهان خود را لمس نکنید.
- از مراقبین خود بخواهید به محض ورود به خانه شما و قبل از تماس با شما و یا دادن غذا، دستهای خود را به صورتی که در بالا گفته شد، بشویند.
- تا حد امکان از شلوغی و حضور در محافل عمومی پرهیز کنید.
- سفرهای خود را لغو کنید.
- سعی کنید از هر کسی که عطسه یا سرفه میکند ، حداقل یک متر فاصله داشته باشید.
- اگر اعضای خانواده بیمار شدند و یا با بیماری در تماس بودند، از آنها بخواهید خود را در محل جداگانه قرنطینه کنند و با شما تماس نداشته باشند.
- به طور مرتب میزها، وسایل اتاق و اشیاءی را که خودتان و یا مراقبتان لمس میکنید از جمله تلفن، صفحه کلید، صفحه نمایش لمسی و … را ضد عفونی کنید.
- افراد دارای ناتوانی که در ادارات اشتغال دارند تا آنجا که ممکن است میبایست کارهای خود را در منزل انجام دهند.
نحوه صحیح شستشوی دست ها
به منظور حفظ ایمنی و سلامت و رعایت پروتکل های مراقبتی و بهداشتی لازم است دست های خود را با آب گرم و صابون به مدت ۲۰ ثانیه و به روش زیر انجام دهید :
- دست ها را مرطوب کنید
- از صابون مایع استفاده کنید
- کف دست ها را خوب به هم بمالید
- انگشتان را بشوئید
- مچ ها را بشوئید
- بین انگشتان را بشوئید
- آبکشی کنید
- با دستمال کاغذی و یا حوله یکبارمصرف دستهای خود را خشک کنید
- شیر آب را با همان دستمال ببندید
- دستمال را در سطل زباله درب دار بیندازید
آموزش نحوه شست و شوی صحیح دست ها
توصیه های بهداشتی در خصوص تجهیزات توانبخشی افراد ناتوان و معلول
تجهیزات توانبخشی از جمله ابزارهایی هستند که به طور مداوم افراد ناتوان و معلول با آن سر و کار دارند ، رعایت پروتکل های بهداشتی در نحوه استفاده از این ابزار و تجهیزاتبه کنترل و مانع شدن از انتقال بیماری کرونا کمک بسزایی خواهد داشت ، بنابراین برای استفاده از هر یک از تجهیزات خود ، نکات مربوط به آن را رعایت فرمایید :
۱- ویلچیر
- شستشوی روزانه لاستیک ویلچیر پس از هر بار استفاده در خارج از خانه.
- ضدعفونی سطوحی از ویلچیر که مدام در تماس با دست میباشد در هر بار استفاده از آن.
- استفاده از دستکش ضخیم روی دستکش بهداشتی هنگام راندن ویلچیر.
- قرار دادن ویلچیر در خارج از درب واحد اقامت خود.
- استفاده از فضای مخصوص ویلچیر با رعایت کامل بهداشتی از قبیل زیرانداز بهداشتی و یک بار مصرف در صورت اجبار نگهداری ویلچر در داخل واحد اقامت.
۱-۱- دستورالعمل تمیز کردن ویلچر برقی
ابتدا کابل متصل به باتری را جدا نموده و همچنین صندلی را از پایه آن جدا کنید. اکثر صندلی ها دارای یک اهرم است که اجازه می دهد صندلی به سمت بالا حرکت کند. پوشش محافظ باتری را بردارید. سپس باتری را از روی صندلی بردارید تا در هنگام تمیز نمودن ، آسیب نبینید. نشیمن‌گاه و پشتی را بوسیله یک اسپری ضد عفونی کننده تمیز نمایید . مراقب باشید که مناطق الکتریکی را اسپری نکنید. پس از ۱۰ دقیقه، پایه ویلچر را با یک حوله میکرو فایبر پاک کنید تا رنگ آن خراشیده نشود.
از مسواک استفاده کنید تا منطقه جوی استیک و همچنین سایر نقاط کثیف اضافی را تمیز کنید.. همچنین با مسواک لاستیک ویلچر را تمیز کنید. دستی ویلچر را با مواد شوینده و ضد عفونی کننده شستشو دهید. پشتی یا کفی ویلچر چرمی را هم با اسپری ضد عفونی کننده روی سطح آن را تمیز کنید.
۱-۲- دستورالعمل برای تمیز کردن ویلچر مکانیکی
حوله میکروفایبر را در آب و صابون بشویید، حوله را برداشته و به آرامی هر سطحی از قاب ویلچر را پاک کنید. تمیزکننده آنتی باکتریال نیز میتواند مورد استفاده قرار گیرد. استفاده از یک حوله دیگر (مرطوب، اما نه بطور کامل خیس) برای تمیز کردن بین چرخ دنده ها و اطراف چرخ استفاده کنید. در صورت لزوم، پیچها را باز کنید و آنها را با یک برس سیمی تمیز کنید تا خاک یا گریس پاک شود.
۲- عصا
- شستشوی روزانه دوبار با آب و صابون یا سایر شستشو دهنده‌های حلال چربی (مایع ظرفشویی، محلول رقیق شده وایتکس…)
- ضدعفونی کردن تمام سطوح پس از هر بار استفاده با آب و صابون یا سایر شستشو دهنده‌های حلال چربی (مایع ظرفشویی، محلول رقیق شده وایتکس…)
- توجه خاص در ضد عفونی کرده لاستیک انتهای عصا قبل از ورود به واحد محل اقامت خود.
۳- سمعک
- ضدعفونی کردن سطوح سمعک با استفاده از پنبه یا دستمال کاعذی نرم آغشته به الکل یا مواد ضد عفونی کننده پس از هر بار خارج کردن سمعک از گوش.
- استفاده از همین روش برای ضد عفونی کردن باطری سمعک.
۴- عینک
با توجه به حساس تر بودن چشمها در ابتلا به این بیماری استفاده از پنبه یا دستمال کاغذی نرم آغشته به مواد ضد عفونی کننده هر دوساعت برای نظافت جهت تمام سطوح عینک الزامی است.
۵- سایر تجهیزات
- تجهیزات نصب شده از قبیل پارالل و گریپ بار (دستگیره های سالمندی) پس از هر تماس شستشو و ضدعفونی شود.
- همه تجهیزات توانبخشی پرتابل (قابل حمل و نقل) باید قبل و بعد از استفاده ضدعفونی شود.
 |
حتما بخوانید : دستورالعمل مراقبت از سالمندان در مراکز شبانه روزی توانبخشی |
خود مراقبتی در افراد دارای ناتوانی و معلولیت
برای داشتن وضعیت جسمانی و سلامت در افراد ناتوان و معلول لازم است نکات زیر را با دقت رعایت کنید :
۱- تمرین درمانی و ورزش:
ممکن است شما نتوانید به مراکز توانبخشی و یا ورزشی بروید. لازم است در مدتی که مجبورید در خانه بمانید تمرینهای توانبخشی را با مشورت درمانگران کادرمانی، فیزوتراپی یا مربی خود از طریق مجازی بگیرید. تمرینات توانبخشی و ورزش نه تنها باعث تقویت سیستم ایمنی شما میشود، بلکه میتواند از افت عملکردی شما پیشگیری کند.
۲- رژیم غذایی مناسب:
فرصت خوبی است برای یافتن دستورالعملهای تغذیه سالم به صورت آنلاین و امتحان کردن غذاهای جدیدی که گیاهی هستند و شامل گوشتهای بدون چربی هستند. مصرف غذاهای شیرین و سرخ شده را محدود کنید.
۳- ریلکسیشن و مدیتیشن:
مدیتیشن یک روش اصلی برای کاهش استرس است و بسیاری از افراد دارای ناتوانی آن را ابزاری عالی برای آرامش خاطر میدانند. میتوانید استراتژیهای زیادی برای مدیتیشن آنلاین پیدا کنید یا از دوستان یا خانواده خود که با روشهای مراقبه آشنا هستند کمک بگیرید.
نکاتی درباره مراقبت در برابر ویروس کرونا برای انواع معلولیت و ناتوانی
رعایت این نکات میتواند بطور قابل توجهی در افراد ناتوان و معلول در پیشگیری از ابتلا به کرونا کمک کند :
۱- پیشگیری در افراد دارای اختلالات بینایی
از آنجا که تماس با سطوح، یکی از راه‌های رایج انتقال بیماری کرونا است و افراد دارای اختلالات بینایی از حس لامسه خود برای انجام فعالیتهای روزمره استفاده می‌کنند، خطر ابتلاء به بیماری در آنها بالاست. بنابراین، ضدعفونی پیوسته سطوح و ارائه خدمات آموزشی پیشگیرانه به افراد نابینا و همچنین مراقبین و خانواده‌های آنها میتواند بسیار کمک‌کننده باشد. توصیه های بهداشتی که می بایست افراد دارای نابینایی مدنظر داشته باشند :
- ضد عفونی نمودن عصای سفید
- استفاده از دستکش و داشتن حلول ضد عفونی کننده
- صحبت کردن با فرد همراه خود را به حداقل برسانید
- استفاده از ماسک ضروری است
- در مکانهای عمومی و جهت پرداخت هزینه ها مانند کرایه تاکسی از پرداخت الکترونیک استفاده شود.
- از عینک دودی استفاده شود.
- نسبت به تغییر صدای مخاطبین حساس باشید.
- شستشوی صحیح دست برای استفاده از لنز های تماسی
۲- پیشگیری در افراد دارای اختلالات شنوایی:
در افراد مبتلا به اختلالات شنوایی لب‌خوانی یکی از راه‌های معمول برقراری ارتباط از سوی این افراد است که به دنبال شیوع بیماری کرونا و استفاده از ماسک، چندان قابل استفاده نیست. علاوه بر این، از آنجا که افراد مبتلا به ناشنوایی شدید نسبت به صداهای مخفی (نظیر صدا از پشت سر) آگاه نیستند.
در صورتی که سایرین به هنگام عطسه و سرفه اصول بهداشتی را رعایت نکنند، احتمال انتقال ویروس به آنها بویژه در فضاهای عمومی وجود دارد که میبایست مورد توجه سایر افراد اعم از خانواده ، دوستان و مردم قرار گیرد. توصیه های بهداشتی که می بایست افراد دارای ناشنوایی مدنظر داشته باشند :
- ضد عفونی نمودن سمعک و باتری آن
- ایجاد فاصله ۳ متری با مخاطب هنگام لب خوانی
- چرب نمودن گوشها
- پانسمان سریع و کامل گوش ها پس از هرگونه جراحت
- بین دو فرد ناشنوا حتما از زبان اشاره استفاده شود و از لب خوانی بپرهیزید
- به جای پرسیدن آدرس از مسیریاب های هوشمند استفاده شود.
- از دیگران بخواهید تازه های ویروس کرونا را برای شما به زبان ساده بیان کنند.
- در صورت وجود دستکش رنگی از آن به جای دستکش سفید استفاده نمایید.
- از فروشگاه هایی خرید نمایید که دارای برچسب قیمت می باشند.
۳- پیشگیری در افرادی که دچار قطع عضو و اختلالات فیزیکی شده اند:
شست‌وشوی مکرر دست‌ها همواره به عنوان یکی از راه‌های پیشگیری از بیماری کرونا معرفی شده است. اما برخی از افراد نظیر افراد قطع عضو از یک دست، دارای مشکلات فراوانی در شست‌وشوی درست دست هستند. از آنجا که بسیاری از افراد در اثر حوادث ترافیکی و یا بیماری‌هایی نظیر دیابت دچار قطع عضو شده‌اند، لازم است تا تدابیر اثربخشی نظیر ارائه بطری‌های مایع دستشویی و یا ضدعفونی‌کننده الکلی مناسب‌سازی شده برای این گروه‌ها در نظر گرفته شوند. علاوه بر این، افراد قطع عضو میبایست بصورت مکرر اقدام به ضدعفونی کردن پروتز‌های خود کنند تا از احتمال انتقال ویروس جلوگیری نمایند.
درصد بالایی از افراد مبتلا به ناتوانیهای شدید فیزیکی قادر به رعایت اصول بهداشتی مورد تأکید نظیر استفاده از ماسک و دستکش نیستند. بنابراین لازم است تا خانواده‌ها و اطرافیان آنها نسبت به این موضوع آگاه شده و در رعایت اصول بهداشتی به آنها کمک کنند.
علاوه بر این، بسیاری از گروههای ناتوان فیزیکی نظیر بیماران ام‌اس و سکته مغزی برای دریافت خدمات توانبخشی، بصورت روزانه و یا هفتگی به مراکز درمانی مراجعه می‌کنند. اما با توجه به تعطیلی و کاهش ساعت کاری بسیاری از مراکز درمانی و توانبخشی و همچنین محدودیت سفرهای درون و بین شهری، لازم است تا با استفاده از ظرفیت اینترنتی موجود در ایران و از طریق توانبخشی از راه دور تا حد امکان، خدمات را دریافت نماید.
توصیه های بهداشتی که می بایست افراد دارای ناتوانی جسمی مد نظر داشته باشند:
- عدم اشتراک گذاری وسایل کمک حرکتی
- افراد دارای ابزار کمک حرکتی از تردد بی مورد اجتناب کنند نظر به اینکه ویروس کرونا بر روی سطوح آلمینیومی به مدت تقریبی ۸ ساعت زنده می ماند لذا ابزار کمک حرکتی آنان را ضدعفونی کنید
- ضد عفونی نمودن تمام وسایل کمک حرکتی
- در مکان های عمومی از همراه کمک بگیرید
- در صورت امکان از دستگیره های عمومی استفاده ننمایید
- در صورت استفاده از وسایل کمکی مانند ویلچیر از دستکش استفاده کنید .
- از خدمات پرداخت الکترونیکی و کیف پول الکترونیک به جای کارت بانکی و پول نقد استفاده کنید.
 |
حتما بخوانید : آنفولانزا خطرناک تر از کروناست |
نقش مراقبین و خانواده های افراد ناتوان و معلول
لازم است تا مراقبین و خانواده های افراد دارای ناتوانی و معلولیت به یادگیری،آموزش و انجام موارد زیر از طریق یکی از روش های توانبخشی از راه دور شامل آموزش ویدیویی، شبکه های مجازی معتبر، مشاوره تلفنی و یا ارسال فایل متنی و تصویری از طریق ارتباط با مراکز و موسسات توانبخشی و درمانگران متخصص توانبخشی بپردازند.
- یادگیری، آموزش و انجام تمرینات درمانی فیزیکی شامل تمرینات کل بدن شامل اندام ها و تنه، کشش و ریلکس کردن عضلات و نیز تقویت عضلات
- انجام وضعیت دهی مناسب و تغییر وضعیت توسط مراقبین و یا خود بیمار برای حفظ و افزایش دامنه حرکتی و جلوگیری از ضعف سیستم عضلانی و جلوگیری از زخم بستر
- فراهم آوردن حمایت روحی روانی مناسب برای افراد دارای معلولیت توسط مراقبین شامل تقویت مثبت و تشویق جهت کاهش استرس و اضطراب،انجام صحیح تمرینات، افزایش خودباوری و اعتماد به نفس
- تهویه مناسب و حفظ درجه حرارت مطلوب برای اتاق در شرایط فعلی به ویژه برای افراد دارای مشکلات تنفسی
دریافت و اجرای مشاوره های رفتاری توسط والدین کودکان دارای کم توانی جهت کاهش مشکلات رفتاری این کودکان و افزایش فرصت یادگیری در آنها
- انجام تمرینات بازتوانی شناختی در منزل از طریق نرم افزار های شناختی و یا بازی هایی که با هدف بهبود عملکردهای سیستم شناختی از جمله تقویت توجه و حافظه ساخته شده است
- فراهم آوردن فرصت های مناسب برای بازی و تعامل با کودکان دارای نیازهای خاص و یا معلولیت در منزل جهت افزایش فرصت یادگیری و کاهش استرس و اضطراب
- یادگیری و نیز آموزش و انجام تمرینات آرام سازی شامل تمرینات عضلانی و تنفسی به منظور کنرل و کاهش استرس و اضطراب
- یادگیری و انجام تمرینات تقویت عضلات تنفسی
- یادگیری و انجام منظم تمرینات فیزیکی و یا توانبخشی ذهنی در منزل به منظور ایجاد حس مسئولیت پذیری در افراد دارای ناتوانی و رسیدن به حداکثر استقلال فردی
- تاکید ویژه در شرایط فعلی بر آموزش و انجام صحیح فعالیتهای خود مراقبتی توسط افراد دارای کم توانی به منظور حفظ بهداشت فردی و پیشگیری از ابتلا به این بیماری
تیم نویسندگان
این دستورالعمل به منظور حفظ سلامتی افراد ناتوان و معلول توسط تیمی دلسوز تهیه و آماده شده است . لازم است از این عزیزان تشکر ویژه ای داشته باشیم که با تنظیم این دستورالعمل به حفظ سلامتی و ایمنی افرااین افراد کمک قابل توجهی داشته اند ، دکتر پلاس قدردانی خود از این عزیزان را اعلام و برای آنان سلامتی و موفقیت را آرزومند است :
- دکتر محمد تقی جغتایی مشاور وزیر در امور توانبخشی
- دکتر آمنه ستاره فروزان عضو هیات علمی گروه آموزشی رفاه اجتماعی دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی
- دکتر مرضیه شیرازی خواه عضو هیات علمی مرکز تحقیقات عوامل اجتماعی موثر بر سلامت دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی
- دکتر حانیه سادات سجادی عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران
- دکتر مهدی علیزاده رئیس انجمن کاردرمانی و عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی ایران
- آقای محمد رضا اسدی عضو هیئت مدیره مجمع انجمنهای علمی گروه پزشکی کشور
- دکتر پریسا ارزانی مسئول کمیته علمی و استانداردسازی انجمن فیزیوتراپی ایران
- دکتر حمید اخوان عضو تیم توانبخشی وزارت بهداشت و درمان و آموزش پزشکی
منبع : وزارت بهداشت ، درمان و آموزش پزشکی
